Thân quen xôi xéo

Xôi xéo có màu vàng quyến rũ, một vị dẻo khác lạ, hương thơm không thể lẫn lộn.

Một món ăn có cái tên kì lạ đến mức người bán nó đã 34 năm trước đình Nhân Nội, phố Bát Đàn cũng không hiểu vì sao. “Khi ăn, cắt xéo xéo đỗ xanh vào cùng, nên nó có tên ấy chăng?”. Tên giản dị đến bất ngờ, nhưng bao nhiêu năm qua, xôi xéo đã thức dậy cùng người Hà Nội.

Xôi trở thành cái tên quá đỗi thân thuộc trong danh mục các món ăn của người Việt, đến độ, khách nước ngoài tới Việt Nam phải trầm trồ tại sao một đất nước chỉ từ mỗi loại “sticky rice” (gạo nếp), mà có thể cho ra đời nhiều món xôi đến thế: xôi gấc, xôi đỗ, xôi ngô… và một món xôi có cái tên rất lạ đó là xôi xéo.

Xôi xéo có màu vàng quyến rũ, một vị dẻo đến khác lạ, và hương vị không thể lẫn vào đâu khác: thơm của mỡ hành, đậu xanh. Đùm xôi deo dẻo cho lên mặt lá, rưới chút mỡ hành, thái đậu xanh đã nắm chặt lên mặt nắm xôi, rồi cứ thế, một thìa xôi đưa lên miệng, người ta có thể thấy đủ vị, ngọt, mặn, béo, bùi.

Hấp dẫn với xôi xéo được gói rất nhanh, rất khéo trong một sớm đông Hà Nội.

Người bán hàng xôi lâu năm trên phố Bát Đàn cho hay, nấu xôi xéo “lích kích” nhiều công đoạn. Để có một thúng xôi vào 5 giờ sáng, phải lo làm hàng từ 5 giờ chiều hôm trước: Ngâm gạo nếp, phi hành, ngâm đỗ. 3 giờ sáng hôm sau đã phải dậy để đồ xôi, đồ đỗ, cán nhuyễn đỗ xanh rồi nắm chặt lại. Hành phải phi vàng trong mỡ tươi, rồi chính cái mỡ đó sẽ để rưới lên xôi. Ăn vừa thơm, vừa ngậy, không hề có cảm giác ngấy chán.

Người ta hay thắc mắc vì sao cũng là xôi nhưng xôi xéo ăn mềm dẻo lạ thường. Bà bán hàng xôi chỉ cười rồi nói lảng sang việc gạo nếp ngâm bột nghệ, gạo đồ lên xôi cứ vàng óng ả, mà hạt gạo cũng thơm ngon. Bí quyết để có chõ xôi ngon thuộc về những công thức gia truyền, phải làm lâu đời người bán hàng Hà Nội mới có được.

Xôi xéo mùa nào cũng có nhưng ăn ngon nhất, mua không nhanh là hết, phải kể đến mùa đông. Đặc biệt khoảnh khắc phố phường sau cơn mưa, trời lành lạnh, ẩm ướt, người ta bỗng thèm cái ấm sực, béo ngậy của xôi xéo vào mỗi  sớm mai.

Không có mặt trong danh sách những món ăn ngày lễ, Tết như nhiều món xôi khác, chỉ để ăn chơi nhưng đơn giản, xôi xéo đã nằm trong từ điển “nhớ” của nhiều người khi xa Hà Nội.