Phượt tìm bưởi ẩm thực làng Tân Triều

Xuôi một khúc sông Đồng Nai uốn lượn – ngày nắng trong xanh, ngày mưa đỏ đục – ta dạo chơi làng bưởi Tân Triều. Nơi này, cách trung tâm TP.HCM khoảng 40km, thuộc huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.

Nức tiếng làng bưởi

Cù lao Tân Triều nổi danh nhiều giống bưởi ngon từ trước năm 1975. Có gần chục loại, tạm xếp hai nhóm ngọt và chua. Các giống bưởi đường lá cam, bưởi ổi... đại diện nhóm đầu. Cuối năm 2012, cục Sở hữu trí tuệ, bộ Khoa học công nghệ đã cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho hai giống bưởi đặc sản này. Trái đường lá cam mỏng vỏ, nặng không quá 1,5kg, múi lấp lánh màu vàng ngà, tỏa mùi nồng the đặc trưng, cho vị ngọt thanh và hậu chua nhẹ. Bưởi chua gồm: bưởi da cóc, bưởi ghè, bưởi xiêm... Mùa nắng, bưởi luôn ngọt đậm hơn mùa mưa. Mùa bưởi chín ở đây, từ khoảng tháng 8 đến tháng chạp âm lịch.

Nếu bưởi da xanh Bến Tre lôi cuốn thực khách bởi màu đỏ hồng, múi mọng nước thoang thoảng mùi thơm dịu lẫn vị ngọt lịm thì bưởi đường Biên Hoà gây luyến nhớ nhờ biết “tiếp thị” chút vitamin C rất thuỳ mị.

Tựa trái khế chua luôn đa dụng hơn khế ngọt. Bưởi vùng này có thể dùng ăn chơi, tráng miệng, nấu lẩu với cá lăng sông... đều dạt dào cảm khoái!

Mặc dù, nước lẩu hơi đăng đắng. Thế nhưng, theo y thực triều Nguyễn, chất đắng ấy trợ tim, gan và tốt cho hệ thần kinh trung ương.

Do vậy, khi cất ủ loại rượu Tri nhân truyền thọ, dòng Minh Mệnh tửu chính hiệu, ông Ưng Viên ở Gò Vấp, TP.HCM, cũng phải mua một lượng trái bưởi non để phối chế. Ngon đến độ, số ít dân sành rượu ở TP.HCM còn khuyến nghị: nên liệt thứ rượu thơm cung đình này vào hàng quốc tửu. Không thượng thừa như vị truyền nhân đó, một số nhà vườn Tân Triều cũng mày mò ủ thành một loại rượu bưởi dân dã.

Bưởi ẩm

Đặc sản rượu bưởi Tân Triều

Theo ông Huỳnh Đức Huệ (Năm Huệ), một trong những cha đẻ dòng rượu bưởi ở ấp Vĩnh Hiệp, xã Tân Bình, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai, bí quyết đầu tiên là chọn những trái bưởi đường lá cam vừa chín tới. Kế tiếp, lột lấy múi bưởi, rồi mang ủ trong khạp hoặc thùng gỗ, cứ lớp bưởi + lớp đường chờ lên men trong một tháng. Sau đó, lại pha nước cốt bưởi đã lên men với một tỷ lệ rượu gạo thích hợp. Lắng lọc, trữ tiếp 3 – 4 tháng, nồng độ cồn khoảng 15 độ.

Vài năm gần đây, khá nhiều dân phía Bắc bắt đầu biết và chuộng rượu bưởi hơn cả trong Nam, chú Năm tiết lộ. Có người hăng hái đăng ký làm đại lý. Cho nên lượng rượu bưởi làm ra ở lò ông Năm Huệ, năm sau thường tăng hơn năm trước 30%.

Cũng như vang, rượu bưởi để trên một năm mới thật ngát thơm, “êm” vị. Thế nhưng, hiện cung không đủ cầu, nên rượu mới 6 – 7 tháng đã cạn bầu. Tiếc rằng, chưa có một loại vang bưởi ủ trên ba năm, để làm quà biếu đặc biệt cho người thân hoặc bè bạn, trước nhâm nhi trợ tiêu, ngon miệng; sau ghi khắc tên cù lao hiền hoà này. Hoặc cần có một nghiên cứu sâu hơn, nhằm gia tăng độ chát, nhằm khống chế vị chua không cần thiết của bưởi.

Bưởi thực

Bưởi cũng được ông Năm Huệ “tư duy” thành món ăn, theo chân các loại chè bưởi ngày xưa.

Món vỏ bưởi lăn bột chiên. Ảnh: Ngữ Yên 

Tất cả đều được phối ngẫu với các bộ phận của cây bưởi đưa hương. Ví như món chạch lấu nướng ống tre tươi, nhét đầy lá bưởi non và mớ rau răm mướt ngọn sau vườn. Tinh dầu bưởi tươi nguyên giao hoà cùng chút hăng cay của rau răm, đánh bạt chất tanh cố hữu của loài cá ưa chui rúc. Còn nhựa của ống tre lồ ồ, dưới sức nóng của lửa, đã thấm đẫm vào thịt, mỡ cá làm dậy mùi thơm muốn chết lỗ mũi. Và chất ngọt, vị béo rất đỗi thanh lịch. Chấm muối ớt thôi, đã chạm đến đỉnh ngon thuần phác.

Cũng nơi đây, chúng tôi nếm những niềm sung sướng khó nói hết bằng lời! Gió sông riu riu thổi. Âm vực “Ò... ó... ó...” cao mà ngắn của chú gà tre bên kia sông gửi nhanh sang bờ bên này, như muốn khiêu chiến với bác tre trưởng lão. Đến lần thứ ba, vẫn không nghe gáy đáp trả. Tưởng địch thủ đã “chạy mặt”, chú tre tiến dần ra mép nước gáy sung hơn. Một anh bạn như hiểu chuyện, chỉ tay sang bên ấy trả lời thay: “Đừng nóng chú em ạ! Mai mốt cũng tới phen chú mày bị... bưởi ấp thôi!”

Món vỏ bưởi “úm” gà tre

Thịt gà tre vốn thơm ngọt vượt bậc, nay được xông hơi bằng tinh dầu bưởi, trong vỏ bưởi già thì khó món ngon dân dã nào sánh bằng! Để ý kỹ, độ tươi của cây lá miền Đông không bóng mướt như miền Tây. Thấp thoáng, có vài tán cây bằng lăng rợp mát một chỏm sông hoặc mấy ngọn sầu riêng vươn mình chót vót ven sông. Thay vì, hàng rào cây mái chèo lắc lư san sát mép nước hoặc vài gốc trâm bầu, u môi lặng lẽ đợi xuồng cặp bến.