Patê và... tôi

Với Hà Nội, patê là một phần không thể thiếu trong cái thú ẩm thực ăn chơi.

Cái món patê không ai nhớ rõ được người Pháp đưa vào từ bao giờ, nhưng cho đến nay, với Hà Nội, patê là một phần không thể thiếu trong cái thú ẩm thực ăn chơi.

Tôi có 5 thời điểm liên quan đến patê vô cùng đáng nhớ. Mỗi lần như thế, dư vị patê lại có một sắc thái mới mẻ, khiến tôi càng yêu hơn món ăn thú vị này.

Đĩa patê ngon lành - Ảnh: V.L

1. Lần đầu tiên được ăn món patê vô cùng bất ngờ, khi tôi vừa vào lớp một. Nhà đông anh em nên chả bao giờ có gì thừa trong mâm cơm thời bao cấp. Có một món ăn sang trọng của nhà tôi hồi đó là gan rán. Mẹ thường cho chút quế, hồi, hành, tỏi, nước mắm vào những miếng gan thái mỏng to bản. Trước khi rán, mẹ lại cho vào chút rượu trắng của bố.

Hôm đó, cũng có món gan rán “lừng danh” của mẹ. Nhưng khi mẹ sắp bưng mâm lên thì ba ông anh tôi chơi quay ngoài sân “bổ quay” vào chân một cậu hàng xóm. Máu túa xua, thằng nhóc khóc váng cả làng. Mẹ quên cả mâm cơm bế thốc nó ra trạm xá. Các anh tôi mặt tái mét, lút cút chạy theo mẹ. Kết quả, thằng kia phải khâu 7 mũi, mẹ phạt chúng tôi không được ăn gan rán.

Nhưng món gan là vậy, không ăn nóng, ăn ngay thì sẽ cứng ngắt lại như đất sét. Mẹ xót ruột, chiều đó mua bánh mì, mỡ lợn và chút thịt ba chỉ về, bằm nhỏ cùng gan rán rồi cho vào nồi hấp cách thủy. Không ngờ, món ăn rất thơm và bùi. Những miếng gan vẫn giòn nhưng đã mềm, quyện với thịt, mỡ càng dậy mùi quế, hồi thơm lừng. Trộn “món gan thập cẩm” với cơm nóng, không đứa nào trong mấy anh em muốn ăn kèm rau vào nữa.

Lần đầu tiên đàn cún bảy con bị đói…

2. Khi ngơ ngác đỗ vào đại học, món ăn thường xuyên các bữa trưa của tôi là nửa cái bánh mì patê. Chỉ có nửa cái bánh mì patê là cho tôi đủ cảm giác của thịt, của rau và chất bột. Patê của chị Oanh (chủ quán bánh mì patê sát ký túc xá) đựng cả trong một cái nồi đại cực sâu. Gan, bánh mì, thịt không được xay mịn mà lổn nhổn những viên to bằng đầu ngón tay út. Nhưng chị tẩm ướp khéo, vừa miệng và “điếc mũi” nên bao giờ hàng chị cũng đắt khách.

Tôi có đói mấy cũng cố chờ đến khoảng 12h30 mới mò ra quán chị, để được chị ưu tiên cho thêm một lát mỡ phần chín nục dưới đáy nồi. Có hôm, bụng réo không nhịn được, tôi đi ăn sớm, cứ tiếc hùi hụi miếng mỡ lót nồi.

3. Món patê trong thực đơn trưa còn theo tôi suốt ba năm đầu tiên đi làm. Nhưng được cải thiện vì hôm nào ăn bánh mì patê thì kèm thêm một cốc chè đỗ đen ngọt lịm. Thỉnh thoảng, mò ra đầu ngõ Cấm Chỉ, chọn cái hàng khiêm tốn ngay đầu ngõ, dè dặt gọi một bát xôi patê.

Cũng vẫn là gan, là ruột bánh mì nhưng hình như patê ở đây béo hơn, mềm hơn, nhuyễn hơn, khi rải lên miệng bát xôi trắng cứ óng ánh màu mỡ nâu hấp dẫn. Điểm xuyết thêm vài lát lạp xường đỏ au mỏng như tờ giấy, lần nào tôi cũng xuýt xoa khi chị chủ quán đưa cho bát xôi nóng.

Xa xỉ hơn, hôm nào lĩnh lương, tôi tự chiêu đãi mình bánh mì patê phố Huế. Rõ đắt, rõ ít nhưng rõ ngon, nhất là hôm nào trời se lạnh, ăn bánh mì giòn tan thơm ngậy patê, cay nồng tương ớt tự chế, ngon tuyệt.

 
Hàng xôi "cô Hương" với patê ngon lành của tôi - Ảnh: V.L.

4. Tôi và anh quen nhau ở hàng patê cô Hương. Cô Hương là chủ quán dễ thương vô cùng. Cô nhớ tên hết các khách hàng, sở thích nhỏ nhất của mỗi người và luôn nói chuyện cởi mở với từng khách. Món patê của cô mềm, mịn và “ẩm ướt” ngay cả khi nguội. Nhưng nó đặc biệt hơn khi cô Hương đúc patê trứng cho khách hàng kẹp bánh mì hoặc ăn xôi.

Lúc lấy trứng patê ra khỏi chảo, cô Hương thường phết một lượt bơ mỏng dính đều khắp miếng trứng khiến nó quyến rũ một cách đặc biệt. Sau những đồng cảm với món trứng đúc patê, tôi và anh còn phát hiện ra nhiều điểm chung thú vị giữa hai đứa. Tôi bắt đầu xa dần những bữa trưa với patê để khám phá các bữa trưa đa dạng cùng anh…

5. Khi chúng tôi mua căn hộ đầu tiên, ngoài vị trí thuận lợi, tôi còn ấn tượng với những người hàng xóm dễ thương. Họ đều là những bà nội trợ khéo tay, mỗi chủ nhật lại “đàn đúm” cùng nhau với các món ăn thú vị. Hôm thì bánh nếp, hôm thì bánh trôi, hôm thì bánh ngô rán, hôm thì khoai các loại chiên. Món tôi thích nhất là “patê chị Hậu”.

Mỗi lần như vậy chị mua cả lá gan nếp, hàng cân thịt nạc vai đầu giòn, cả cân mỡ phần. Bà bán thịt cũng quen với yêu cầu của chị là phải xay ba lần thật nhuyễn cùng với một hộp ruột bánh mì đã ngâm mềm từ nhà. Món “patê chị Hậu” đặc biệt vì có hành khô nướng ướp với ngũ vị hương, mì chính, gia vị. Chị hấp patê không tính bằng phút giây mà bằng viên rưỡi than nên patê của chị rất nhừ, rất nhuyễn, rất thơm.

Nếu là ngày hè oi nồng thì cứ cơm nóng với lát patê lạnh, ăn xong rất nhẹ nhàng, sảng khoái. Còn ngày đông lạnh buốt thì phi hành tỏi thơm lên, cho patê cùng chút mắm ngon vào thì "đánh" bay ba bát liền.