Gợi ý mâm cỗ, bài cúng Giao thừa

00:00 / 0:00

Chuẩn

Tốc độ đọc

Lễ cúng Giao thừa không chỉ là một tục lệ, mà còn thể hiện sự tri ân, báo đức và bày tỏ mong ước gia đình được gia hộ bình an, hạnh phúc và ấm no.

Theo nhà nghiên cứu văn hóa Trần Hữu Sơn, quan niệm từ xa xưa, mỗi năm sẽ có các vị thần khác nhau xuống cai quản hạ giới. Khi một năm kết thúc, các vị thần cũ sẽ bàn giao công việc cho các vị thần mới.

Vì vậy, nhiều gia đình thường chuẩn bị hai mâm cỗ cúng Giao thừa: một mâm cỗ đặt trên bàn thờ gia tiên và một mâm cỗ đặt ngoài cửa chính để cúng các vị thần.

(Ảnh minh họa).

Mâm cỗ cúng Giao thừa ngoài trời thường là cỗ mặn, bao gồm xôi gà hoặc thủ lợn, bánh chưng, mứt, trầu cau, rượu, nước, vàng mã và hoa quả. Các gia đình chuẩn bị lễ cúng với lòng thành kính để tiễn đưa các vị thần năm cũ và đón các vị thần năm mới xuống cai quản hạ giới trong năm tới.

Lễ cúng Giao thừa không chỉ là một tục lệ, mà còn thể hiện sự tri ân, báo đức và bày tỏ mong ước gia đình được gia hộ bình an, hạnh phúc và ấm no.

Bên cạnh mâm cỗ cúng ngoài trời, mâm cỗ gia tiên cũng cần được chuẩn bị chu đáo, bao gồm hương hoa, trầu cau và vàng mã. Lễ vật có thể là món mặn hoặc ngọt, tùy theo gia chủ chuẩn bị, nhưng mâm cỗ phải đầy đặn và bày biện cẩn thận để bày lên bàn thờ gia tiên hoặc mang ra ngoài mộ.

Mâm cỗ cúng Giao thừa bao gồm những lễ vật sau:

- Gà trống tơ luộc

- Bánh chưng (miền Nam có thể không có)

- Xôi (gấc)

- Trái cây (chuối, quít...)

- Đèn nến

- Vàng mã (mua ở tiệm vàng mã, có thể là vàng mã cúng Giao thừa)

- Trầu cau (không có cũng không sao)

- Rượu/trà (rượu trước, sau đó là trà)

- Một chiếc mũ chuồn (mũ của thần linh)

- Nhang đèn

Các lễ vật này cần được chuẩn bị từ trước thời điểm Giao thừa và được đặt trên bàn hay mâm lớn kê trên một cái đôn (không để trực tiếp trên mặt đất). Vào đúng thời điểm Giao thừa, gia đình sẽ thắp đèn, hương, và nếu có văn khấn, sẽ đọc xong rồi đốt văn khấn cùng với tiền vàng dâng cúng.

Cúng Giao thừa ngoài trời

Theo phong tục, mỗi gia đình đều thực hiện lễ cúng ngoài trời và cúng lễ trong nhà. Mâm lễ cúng ngoài trời thường gồm ngũ quả, hương, hoa, đèn nến, trầu cau, muối gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón thần linh, mâm lễ mặn với thủ lợn luộc, gà trống luộc, xôi, bánh chưng... Nếu gia đình là Phật tử, có thể cúng mâm lễ chay. Tất cả được bày trên một bàn trang trọng trước cửa nhà.

Vào đúng thời điểm Giao thừa, chủ gia đình sẽ thắp đèn, nến, rót rượu, rót trà, rồi thực hiện lễ khấn vái.

Khi chuẩn bị lễ vật, không cần quá cầu kỳ, nhưng cần đảm bảo sự thanh tịnh và gần gũi. Đặc biệt, gà cúng thường là gà trống choai, mới tập gáy, thân hình cân đối, mào cờ, mỏ vàng, chân vàng và chưa từng đạp mái.

Văn khấn giao thừa ngoài trời theo sách Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin:

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)

Kính lạy:

- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

- Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.

- Con kính lạy Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.

- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.

- Con kính lạy ngài cựu niên Hành khiển, cựu Hành binh chi thần, cựu Phán quan.

- Con kính lạy ngài đương niên Hành khiển, đương niên Hành binh chi thần, đương niên Phán quan.

- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Chúng con là: … sinh năm: … hành canh: … tuổi, cư ngụ tại số nhà: ... ấp/khu phố: … xã/phường: … quận/huyện/thành phố: … tỉnh/thành phố: …

Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân.

Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.

Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật, Thánh, dâng hiến tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cai Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.

Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)

Cúng Giao thừa trong nhà

Lễ cúng Giao thừa trong nhà thường được thực hiện sớm hơn và nhằm mục đích thờ cúng tổ tiên, cầu xin tổ tiên phù hộ cho gia đình một năm mới an khang, thịnh vượng. Mâm cỗ có thể tùy theo điều kiện gia đình, nhưng cũng cần đầy đủ và bày biện chu đáo.

Bài cúng giao thừa trong nhà theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin:

- Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)

- Nam mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.

- Nam mô Đông Phương Giáo Chủ Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật.

- Nam mô Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.

- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

- Các cụ tổ tiên nội ngoại chư vị tiên linh.

Chúng con là: … sinh năm: … hành canh: … tuổi, ngụ tại số nhà: … ấp/khu phố: … xã/phường: ... quận/huyện/thành phố: … tỉnh/thành phố: …

Phút giao thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, tín chủ chúng con thành tâm tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật- Thánh, dâng hiến Tôn thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ thần, Phúc đức chính thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, các ngài bản gia Táo phủ thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời các cụ tiên linh, cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội, nội ngoại gia tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự cát tường, bốn mùa được bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.

Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.

Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy).