Đặc sắc gà đồi, heo cắp nách

Đây là các đặc sản của Tam Đảo, ai đã thưởng thức một lần thì không thể quên.

Dọc các con đường của thị trấn Tam Đảo - Vĩnh Phúc, bên cạnh những khách sạn, resort, nhà nghỉ dầy đặc là những nhà hàng, những quán ăn. Ở những nơi này đều có đặc sản gà đồi và heo cắp nách cùng cơm tám. Cơm tám đúng nghĩa được nấu bằng gạo tám xoan – một đặc sản miền Bắc lừng danh từ lâu nay. Còn giờ, gọi là "cơm tám" nhưng thực ra chỉ là cơm nấu bằng gạo Hải Hậu. Dù vậy, cơm vẫn thơm ngon. Đặc sản có thể gọi thuần của Tam Đảo là gà đồi và heo cắp nách.

Gà đồi được đồng bào dân tộc Sán Dìu nuôi, thả rông trong những vạt đồi. Chúng tự tìm lấy thức ăn. Nhờ vậy mà những con gà này mình mẩy "thon thả", nhỏ gọn như gà tre trong Nam. Khi chế biến thành thức ăn, món nào cũng khiến thực khách trầm trồ khen chắc thịt, sớ nào cũng ứa ra vị ngọt ngon miệng. Dân Tam Đảo chế biến gà đồi nhiều kiểu, như: nướng, hấp, luộc, rang muối, xáo (hầm) măng, rang hành mỡ... Đặc sắc nhất là món gà đồi bọc đất nướng lửa củi. Thưởng thức rồi ai cũng xuýt xoa. Cái làm người ăn khó quên là da gà mỏng "đúng tầm", giòn ngọt, lại thơm.

Gà đồi chắc thịt, sớ nào cũng ứa ra vị ngọt ngon miệng

"Sánh vai" cùng gà đồi trong danh sách ẩm thực đặc trưng vùng núi cao này là những chú heo cắp nách - còn được người dân Tam Đảo gọi là heo mán, heo lửng. Heo cắp nách có thân mình dài, lông đen, bụng thõng, mỏ nhọn, chân nhỏ, mỗi chân lông có ba sợi chụm vào. Heo cũng được bà con dân tộc Sán Dìu thả nuôi trong điều kiện tự nhiên. Chúng tự tìm kiếm thức ăn. Chúng ăn cỏ, măng trúc, các loại rau củ, đặc biệt là những rễ cây có giá trị thảo dược có nhiều nơi đây. Heo cắp nách nặng chừng 6 – 8kg là "xuất chuồng".

Ở một vài nhà hàng Tam Đảo, heo cắp nách được giới thiệu chế biến thành "bảy món ăn chơi" như: hấp, nướng, rựa mận, tiết canh, xào sả, lòng hấp và lòng nướng. Miếng thịt heo đầy những nạc, bên ngoài phủ lớp da mỏng vừa phải, với lớp mỡ trắng đục "mỏng như giấy carton" chen giữa. Cắn một miếng, cảm nhận ngay tiếng da heo giòn "nổ" êm trong răng, rồi chút xíu nước mỡ thấm nhẹ đốc họng. Lại còn miếng nạc ứa vị ngọt đầm đìa miệng. Ăn, phải nói một lần là ghiền.

Tam Đảo còn có rượu đặc sản do đồng bào dân tộc chưng cất. Rượu hơi đục với màu vàng nhạt, nhấp một hơi nghe tinh túy nếp nương lan đều cơ thể. Loại rượu này được ngâm với táo mèo và sâu chít - đặc sản địa phương. Vừa thưởng thức các món gà đồi, heo cắp nách cùng với rượu táo mèo, rượu sâu chít thì lâng lâng. Rượu say đằm, ngủ ngon, thức dậy không váng vất đầu.