Thành phố duy nhất thế giới được tên lửa hạt nhân bảo vệ

Hệ thống tên lửa đánh chặn mang đầu đạn hạt nhân được thiết kế bảo vệ thủ đô Moscow trước cuộc tấn công phủ đầu bằng hàng loạt tên lửa đạn đạo liên lục địa.

Một vụ nổ hạt nhân.

Theo National Interest, thành phố được bảo vệ nghiêm ngặt nhất thế giới không phải Washington, Mỹ mà chính là Moscow, Nga. Trong khi thủ đô Mỹ có mạng lưới mật vụ và lực lượng an ninh nội địa dày đặc thì thủ đô Nga lại là thành phố duy nhất trên thế giới được bảo vệ bằng tên lửa hạt nhân.

Hiệp ước chống tên lửa đạn đạo (ABM) Mỹ và Liên Xô ký năm 1972 cho phép mỗi bên lựa chọn một khu vực nhất định để huy động 100 tên lửa đạn đạo. Không giống như hiệp ước khác, ABM chỉ tập trung vào vũ khí phòng thủ, tên lửa có thể đánh chặn đầu đạn hạt nhân.

Mỹ lựa chọn địa điểm phòng thủ là khu vực xung quanh căn cứ không quân Forks ở North Dakota, với hy vọng tạo ra lá chắn chống lại mọi tên lửa chính xác từ đòn tấn công bất ngờ.

Một thời gian ngắn sau hiệp ước, Mỹ đã hủy bỏ dự án này. Tập trung phòng thủ một địa điểm duy nhất với hệ thống đắt tiền rõ ràng không hợp lý, theo triết lý quân sự Mỹ.

Nhưng Liên Xô lại theo đuổi tham vọng khác. Trung tâm quyền lực Liên Xô ở thủ đô Moscow. Thành phố này bị hủy diệt bằng đòn tấn công hạt nhân phủ đầu sẽ vô hiệu hóa phần lớn khả năng đáp trả của nước này.

Lá chắn “bất khả xâm phạm”

Bệ phóng tên lửa A-350 bỏ hoang ở Sary Shagan, Kazakhstan.

Do đó, Liên Xô đã trang bị hệ thống phòng thủ A-35, nhằm bảo vệ hoàn toàn thủ đô khỏi đợt tấn công hạt nhân. A-35 lần đầu được đề xuất vào thập niên 1950, trong bối cảnh các máy bay ném bom chiến lược Mỹ bắt đầu được gắn tên lửa đạn đạo liên lục địa.

Theo kế hoạch, Liên Xô muốn thiết lập 32 điểm đánh chặn tên lửa đạn đạo quanh Moscow với 8 trạm radar cảnh báo sớm và một radar điều khiển hỏa lực. Trong quá trình phát triển, số lượng điểm đánh chặn giảm xuống còn 4, mỗi điểm được trang bị 8 bệ phóng với tổng cộng 64 quả tên lửa.

Các tên lửa này đều được gắn đầu đạn hạt nhân để đảm bảo khả năng đánh chặn đạt mức tối đa. Nếu so sánh việc đánh chặn viên đạn bằng viên đạn, thì Liên Xô theo đuổi triết lý đánh chặn viên đạn bằng một quả lựu đạn.

Nga phóng thử nghiệm tên lửa đánh chặn Novator 53T6 .

Hệ thống ban đầu được trang bị tên lửa A-350 chống tên lửa đạn đạo. A-350 có kích cỡ gần tương đương tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM), sử dụng nhiên liệu lỏng nặng 36 tấn. Với đầu đạn có sức công phá 2-3 megaton, tên lửa A-350 có thể đánh chặn các đầu đạn hạt nhân ở độ cao tới 120 km, đủ để bảo vệ thành phố trước tác động của vụ nổ nhiệt hạch.

Ngoài A-350, Moscow còn được bảo vệ bởi 48 tên lửa đất đối không SA-1 Goden Eagle. Mỗi tên lửa có tầm bắn 50 km, trang bị đầu đạn thông thường lẫn hạt nhân, với mục đích đánh chặn oanh tạc cơ đối phương.

Hệ thống A-35 trên lý thuyết đủ sức bảo vệ Moscow và Điện Kremlin trước 6-8 quả tên lửa đạn đạo liên lục địa Minuteman của Mỹ. Mỗi tên lửa Minuteman chứa 3 đầu đạn, tổng cộng 24 đầu đạn hạt nhân.

Hệ thống phòng thủ lỗi thời

Tên lửa 53T6 gắn trên xe tải vận chuyển.

Bất chấp những sự chuẩn bị từ Liên Xô, việc phát triển kho vũ khí hạt nhân nhanh chóng từ cả hai bên đã khiến cho hệ thống A-35 trở nên lạc hậu. Thời điểm hoàn thiện, A-35 phải chống chọi với 1.000 tên lửa Minuteman III và 600 tên lửa Polaris trên biển của Mỹ.

Năm 1968, Mỹ đã chuẩn bị kế hoạch chi tiết nếu chiến tranh hạt nhân xảy ra. Washington cần 66 quả tên lửa Minuteman, 2 tên lửa Polaris để loại bỏ hệ thống phòng thủ xung quanh Moscow.

Cuối cùng, Moscow sẽ bị hủy diệt bởi sức công phá 65.200 kT chỉ trong chớp nhoáng. Quả bom nguyên tử Mỹ thả xuống Hiroshima và Nagasaki chỉ đạt mức 16 kT.

Hệ thống phòng thủ ABM được Liên Xô nâng cấp trong những năm 1970, không chỉ bảo vệ thủ đô trước đòn tấn công hạt nhân tổng lực mà còn cả trường hợp chiến tranh hạt nhân giới hạn.

Hệ thống A-135 mới nâng cấp bổ sung 68 bệ phóng tên lửa mới, giúp Moscow sở hữu 100 bệ phóng theo mức hạn chế tối đa của hiệp ước ABM.

A-135 sử dụng hai loại tên lửa Novator 53T6 (NATO định danh Gazelle) có khả năng đánh chặn ở độ cao 100 km và OKB Fakel 51T6 (Gorgon) có thể đánh chặn mục tiêu ngoài tầng khí quyển.

Ống phóng tên lửa 53T6 ngầm dưới lòng đất.

Cả hai vũ khí này chỉ có đầu đạn 10 kT, nhỏ hơn nhiều so với đầu đạn A-350. Đây được coi là thử thách lớn với độ chính xác của tên lửa Nga.

32 tên lửa Gorgon đã hết niên hạn sử dụng và bị tháo dỡ vào năm 2006. Trong khi đó, các tên lửa 53T6 được thay thế bằng tên lửa mới, cùng tên gọi với tầm bắn 80 km, tầm cao 30.000 mét.

Dù vậy, tương lai của hệ thống phòng thủ ABM hiện vẫn chưa rõ ràng. Phần lớn thành phần trong hệ thống này hiện nay đều đã lỗi thời và cần phải thay thế với chi phí đắt đỏ. Ngân sách quốc phòng Nga hiện đang có chiều hướng suy giảm.

Theo hiệp ước START mới, Nga chỉ được trang bị tối đa 1.550 đầu đạn hạt nhân. Việc phải để dành các đầu đạn hạt nhân cho tên lửa đạn đạo đánh chặn là điều mà giới chức Nga sẽ phải suy nghĩ.

Dù sớm hay muộn, Nga sẽ phải đưa ra quyết định cuối cùng về số phận hệ thống phòng thủ, vốn từng là niềm kiêu hãnh như A-135.