Tranh cãi nảy lửa việc ô tô nhập khẩu tắc đường về VN

Đã nổ ra cuộc tranh luận gay gắt liên quan đến Nghị định 116/2017 của Chính phủ quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành... ô tô.

Sáng 26-2, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng đã chủ trì cuộc đối thoại với các DN liên quan đến việc thực hiện Nghị định số 116/2017 của Chính phủ quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô và Thông tư số 03 của Bộ Giao thông vận tải quy định việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với ô tô nhập khẩu...

Không nhập khẩu được ô tô từ 1-1-2018

Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), Tổng Giám đốc Công ty Toyota Việt Nam Toru Kinoshita bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc” của VAMA tới một số quy định hành chính trong Nghị định 116 do nghị định không tuân thủ thông lệ quốc tế và gây ra ảnh hưởng tiêu cực tới sản xuất và nhập khẩu ô tô của các thành viên VAMA. 

“Hậu quả là cho đến nay, hầu như không có chiếc xe ô tô nào được nhập khẩu vào Việt Nam kể từ 1-1-2018 đến nay”- ông Toru Kinoshita nói.

Bộ trưởng Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng chủ trì cuộc đối thoại, với sự tham dự của Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink

Kế đó, Chủ tịch VAMA nêu bốn khó khăn lớn - là những quy định mới về việc nộp giấy chứng nhận an toàn và bảo vệ môi trường của kiểu loại ô tô nhập khẩu do nước ngoài cung cấp; quy định về thử nghiệm khí thải và an toàn cho từng lô hàng ô tô nhập khẩu; biện pháp xử lý đối với những đơn đặt hàng ô tô nhập khẩu xảy ra trước khi ban hành Nghị định 116 và quy định mới về đường chạy thử ô tô dành cho các nhà sản xuất trong nước.

Cũng theo ông Toru Kinoshita, một số quy định hành chính trong Nghị định 116 không phù hợp bởi những quy định này đã làm gián đoạn và hầu như ngưng toàn bộ hoạt động nhập khẩu ô tô từ tất cả các nước. Điều này sẽ làm thu hẹp việc mở rộng thị trường ô tô  và với một số phân khúc ô tô có dung lượng nhỏ thì rõ ràng hoàn toàn không khả thi để tiến hành sản xuất trong nước.

Ông Toru Kinoshi phản ánh Nghị định 116 làm đội thêm nhiều chi phí và tăng thời gian thông quan đối với tất cả nhà nhập khẩu ô tô dẫn tới việc giá xe tăng cao và kéo dài thời gian chờ đợi của khách hàng.

Nghị định cũng tạo ra sự đối xử không công bằng giữa các nhà sản xuất ô tô, giữa doanh nghiệp sản xuất trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vì một số thành viên VAMA mặc dù đã hoạt động hơn 20 năm tại Việt Nam nhưng nay họ có thể phải ngừng sản xuất chỉ vì một quy định đột xuất về đường chạy thử ô tô. 

“Tôi mong Chính phủ nhanh chóng xem xét lại một số quy định hành chính trong Nghị định 116, giúp các thành viên VAMA sớm phục hồi lại các hoạt động sản xuất, nhập khẩu ô tô như bình thường, tiếp tục tạo điều kiện để đóng góp cho sự phát triển của nền công nghiệp ô tô và nền kinh tế Việt Nam trong những năm tới.

Mong Chính phủ sớm ban hành thêm một chính sách thuế phù hợp, nhằm giúp các nhà sản xuất ô tô trong nước thu hẹp khoảng cách về chi phí  với ô tô nhập khẩu. đồng thời đảm bảo một tỷ lệ phù hợp giữa ô tô sản xuất trong nước và ô tô nhập khẩu”- Chủ tịch VAMA kiến nghị.

Tháng 4 có thể nhập khẩu được xe về?

Ngay sau đó, Chủ tịch HĐQT Công ty Trường Hải Trần Bá Dương lên tiếng phản biện lại các ý kiến của Chủ tịch VAMA. Ông Dương cho rằng quy định về bản sao giấy chứng nhận kiểu loại không chỉ riêng cho xe nhập khẩu mà xe sản xuất trong nước cũng phải xuất trình giấy này.

Quy định này có từ năm 2006. Đến năm 2011 thì Bộ GTVT quy định nằm trong Thông tư 31 (15-4-2011), sau khi NĐ 116 ra đời thì có Thông tư 03 để thay thế Thông tư 31 này.

Chủ tịch Tập đoàn Trường Hải Trần Bá Dương

Thông lệ quốc tế, khi yêu cầu của VN đặc biệt về xe lắp ráp trong nước, chúng tôi đã có các giấy chứng nhận kiểu loại. Theo Thông tư 31, chúng tôi đã làm từ năm 2011. Ông Dương dẫn chứng trong đó có chứng nhận của KIA từ Hàn Quốc, chứng nhận Peugeot (Pháp), chứng nhận của Mazda...

“Thực hiện quy định này không có khó khăn gì”- ông Dương nói và cho biết ở châu Âu có quy định này, vì bảng BMW và Mini cung cấp từ mẫu bảng của châu Âu. Mini quy định tới 200 trang, của Peugeot khoảng 100 trang.

Ông Dương cho rằng tác dụng của giấy này giống như lý lịch của một chiếc xe, nói lên công nghệ cũng như các tính năng của xe, được chứng thực bằng cơ quan được ủy quyền chứ không phải bằng phương thức quảng cáo, marketing của các thương hiệu.

“Giấy chứng nhận kiểu loại là rất cần thiết, trong điều kiện khi xe nhập khẩu về chưa có đủ điều kiện về kiểm định. Giấy chứng nhận kiểu loại, mỗi hãng xe chứng nhận khác nhau, không nên bác bỏ giấy này mà cần tiến hành nhanh để rà soát lại các biểu mẫu của giấy chứng nhận kiểu loại, để có được bộ chứng nhận kiểu loại của Việt Nam”- ông Dương nói.

Theo ông Dương, việc thiếu hụt xe hiện nay do chiến lược kế hoạch của các nhà sản xuất, lắp ráp ô tô ở VN đã chuyển một phần từ sản xuất, lắp ráp trong nước sang nhập khẩu nguyên chiếc năm 2018, nhưng khi nhập lại vướng các quy định dẫn đến thiếu hụt một lượng xe ở thị trường.

“Cái này chính do các anh gây ra. Tôi là người chịu trách nhiệm, tôi đã quyết liệt để nói và sẽ cố gắng sản xuất nhiều hơn, làm nhiều hơn để bù vào thiếu hụt ở thị trường. Nếu tổ chức làm nhanh thì trong tháng 4 có thể nhập khẩu được xe về. Tôi cam kết và tôi cũng sẽ nhập được xe. Trong vài ngày, nếu thống nhất được tôi sẽ nhập ngay xe BMW, trong vòng 2-3 tuần xe sẽ về tới nơi”...

Liên quan đến đường thử, ông Dương cho rằng đường thử trước đây đã quá lỗi thời vì tồn tại gần 20 năm nay. “Chủ tịch VAMA nói áp dụng ngay gây khó khăn cho các thành viên VAMA thì NĐ cho phép duy trì đến 15-4-2019 chứ không phải là áp dụng ngay”- vẫn lời ông Dương.

Ông Dương nhắc lại thành ngữ “ăn cây nào rào cây đấy” và cho rằng với tên gọi VAMA là hiệp hội các nhà sản xuất, lắp ráp trong nước thì hãy quan tâm đến sản xuất, lắp ráp một cách hợp lý, nhưng tại hội nghị này lại chỉ nói về nhập khẩu.

“Với sự tự trọng của tôi, tôi không xin sự ưu đãi, và NĐ 116 cũng không dành ưu đãi gì cho DN trong nước”- ông Dương nói và cho rằng quá trình soạn thảo NĐ 116, các DN và đặc biệt hiệp hội VAMA luôn được tham dự các cuộc họp để góp ý.

Bản chính thức được ban hành cũng không thay đổi so với phiên bản cuối hồi tháng 6, phiên bản này cũng đã gửi cho các hiệp hội để tham khảo. (Nghị định này ban hành 17-10).

“Mong các ngài nên rút lại đề nghị tạm hoãn thực thi nghị định này. Như thế không công bằng giữa các DN tích cực tuân thủ và các DN ỉ lại rồi đưa ra các lý do để  không thực hiện. Hãy tích cực cùng Bộ Giao thông đưa vào những điều kiện cụ thể trong Thông tư 03 để thực thi ngay. Nếu không giằng dai thì vào tháng 4 đã nhập khẩu được xe rồi”- ông Dương kết luận.

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng cho hay cuối tuần này, chậm nhất là đầu tuần sau sẽ họp với các cơ quan liên quan để xem xét các vấn đề của NĐ 116 và Thông tư 03, sau đó đề xuất với Thủ tương hướng xử lý vấn đề này.