Soi quyền lực các chủ tịch "tay trắng" trong NH

Xu hướng chủ tịch HĐQT độc lập sở hữu cổ phần là 0% trong ngân hàng ngày càng phổ biến, tuy nhiên nhiều người muốn biết quyền lực của các vị chủ tịch này đến đâu?

Chủ tịch bảo vệ cổ đông nhỏ!

Đại hội cổ đông ngân hàng Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) vừa bầu ông Kiều Hữu Dũng làm Chủ tịch HĐQT từ ngày 24/3. Ông Dũng về làm  Phó Chủ tịch HĐQT, đồng thời là thành viên độc lập HĐQT Sacombank từ năm 2012 đến ngày 23/3/2014.

Trước khi về Sacombank, ông Kiều Hữu Dũng từng công tác tại ngân hàng Nhà nước (NHNN), giữ chức Phó vụ trưởng Vụ hợp tác Quốc tế, Vụ trưởng Vụ Các ngân hàng. Ông cũng từng là đại diện của NHNN tại ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán ACB…

Thị trường ngân hàng cũng vừa đón nhận tin ông Cao Sỹ Kiêm, từ vị trí thành viên độc lập của ngân hàng Đông Á (DongABank) chính thức là Chủ tịch HĐQT độc lập của ngân hàng này sau đại hội cổ đông.

 Ông Kiều Hữu Dũng - Tân Chủ tịch HĐQT Sacombank

Trước khi về nhà băng này, ông Cao Sĩ Kiêm giữ vị trí Thống đốc NHNN từ 1989 đến 1997, và hiện đang là chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, Đại biểu Quốc hội khóa XII, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia.

Chia sẻ với PV Infonet, ông Cao Sỹ Kiêm, Tân Chủ tịch HĐQT DongABank cho biết, bây giờ các cổ đông đều muốn đồng tiền của mình đầu tư vào ngân hàng phải minh bạch, sinh sôi nảy nở an toàn. Nên việc Chủ tịch là thành viên độc lập cũng là mong muốn của cổ đông DongABank.

"Đối với vị trí mới, tôi cho rằng cũng không áp lực nhiều. Cổ đông của DongA Bank đã tin tưởng mình thì mình làm đúng với quyền hạn và trách nhiệm được giao trên nguyên tắc đúng thì làm. Tất nhiên là quyền quyết định của Chủ tịch dựa trên đúng mức độ về điều hành", ông Cao Sĩ Kiêm chia sẻ.

Ông Kiêm cho rằng, "dù ở vị trí cao nhất thì cũng phải lắng nghe quan điểm của cấp dưới nếu đó là hợp lý hợp tình, và tôi đặt hiệu quả công việc là trên hết".

Quyền lực... 0%?

Theo chuyên gia ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu, theo luật ở Mỹ không bắt buộc ngân hàng phải có thành viên độc lập trong HĐQT. Nhưng nhiều ngân hàng Mỹ vẫn để nhiều vị trí độc lập trong ban này.

Tại Việt Nam, nhiều ngân hàng chưa bầu đủ số lượng thành viên độc lập theo quy định. Tuy nhiên, với vị thế độc lập và nắm giữ tỷ lệ cổ phần gần như là 0% mà ngồi ghế cao nhất là Chủ tịch HĐQT thì cần cần xem xét và nghiên cứu đầy đủ.

Vì thành viên độc lập HĐQT nghĩa là không đại diện cho bất cứ nhóm cổ đông nào, mà họ được hiểu với nghĩa là đại diện cho những cổ đông “thấp cổ bé họng”. Nếu thành viên độc lập này ngồi ghế Chủ tịch thì tất nhiên sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều bởi những nhóm cổ đông lớn có đại diện tại HĐQT. Do vậy, có thể họ sẽ phải dung hòa chức năng độc lập và vị thế của ông ta với các cổ đông chiến lược, cổ đông lớn.

Thực tế ở Việt Nam Chủ tịch HĐQT có quyền lực rất lớn trong ngân hàng. Nên khó tưởng tượng được một thành viên độc lập họ có thể làm đúng nhiệm vụ của họ được. Nghĩa là họ mang tư cách độc lập nhưng cũng khó có thể áp quyền lực cao nhất để phản đối những điều cho là không đúng, không hợp lý của các thành viên khác trong HĐQT.

“Theo kinh nghiệm của tôi thì chưa thấy các thành viên độc lập trong các ngân hàng Việt Nam thực hiện đúng các chức năng là hoàn toàn độc lập với các thành viên khác mà thường bị chi phối rất lớn bởi HĐQT”, ông Hiếu chia sẻ.

Một thí dụ mà TS. Lê Đăng Doanh cho biết, ngân hàng đầu tiên dùng quan chức cấp cao là VPBank đã mời ông Hoàng Minh Thắng (nguyên Bộ trưởng Bộ Thương Mại ) về làm Chủ tịch là thành viên độc lập, "nhưng ông Thắng cũng không giữ được vị thế độc lập cùa mình", TS Lê Đăng Doanh nói.

Theo Luật TCTD 2010 (sửa đổi) quy định tất cả các ngân hàng phải có thành viên độc lập trong HĐQT. Nhưng trên thực tế phải xác định rõ thành viên độc lập này là đại diện cho ai thì họ mới phát huy vai trò đại diện của mình. Thành ra là họ mang chức danh theo lý thuyết nhiều hơn là vai trò thực tế đòi hỏi.

Theo ông Nguyễn Trí Hiếu hiện nay tìm được người đủ khả năng và điều kiện để đứng trong hàng ngũ thành viên độc lập HĐQT quả là rất khó và các ngân hàng cũng đang vất vả tìm kiếm người phù hợp cho vị trí này. Vì tìm những người này phải là những người có kinh nghiệm, có đạo đức nghề nghiệp và không thuộc về các tổ chức lớn…

Theo quan điểm của NHNN, cơ sở cho việc thành viên độc lập chỉ đảm nhiệm 03 năm là muốn các thành viên độc lập đó thật sự là độc lập. Nếu để họ ở vị trí đó quá lâu thì sẽ không mang lại được sáng kiến mới mà trở thành lão làng trong HĐQT nên sẽ bị mất dần tính độc lập.

Thế nhưng trong những năm qua nhiều ngân hàng gặp khó khăn khi mà họ phải liên tục thay đổi thành viên độc lập HĐQT vì nhiệm kỳ chỉ có 03 năm và không được tái nhiệm. Chính vì thế, hiện NHNN đang có đề xuất Quốc Hội thay đổi điều này.