Dự án trăm triệu USD “trốn” ĐTM tại Bắc Giang: Liên tục “làm tắt”

Dự án chưa được cấp giấy chứng nhận đầu tư nhưng đã khởi công. Nguy hiểm hơn, dự án này chưa được Bộ Tài nguyên môi trường phê duyệt phương án Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) nhưng lại được tỉnh cấp giấy phép xây dựng nhà xưởng.

Đây là những việc làm “tắt” rất đáng lo ngại của nhà đầu tư dự án JA Solar chuyên sản xuất tấm silic và lắp ráp tấm pin năng lượng mặt trời tại Khu công nghiệp (KCN) Quang Châu (huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang).

“Món hời” của Bắc Giang và SBG?

Ngày 11/7/2016 đánh dấu sự xuất hiện của Tập đoàn JA Sola tại Bắc Giang thông qua sự góp mặt của JA Solar Hongkong Invesstmen, một công ty con của Tập đoàn này có trụ sở tại Hồng Kông. Trong ngày này, Công ty cổ phần KCN Sài Gòn – Bắc Giang (SBG) và JA Solar Hongkong Investment đã quyết định ký kết hợp đồng nguyên tắc thuê lại đất tại KCN Quang Châu, nơi SBG đang quản lý đất. 

Theo hợp đồng này, JA Solar sẽ thuê 88 ha đất tại KCN Quang Châu để đầu tư dự án sản xuất pin năng lượng mặt trời với tổng vốn đầu tư lên tới hơn 1 tỷ USD.  Đồng thời với quy mô của dự án này sẽ thu hút hơn 3 nghìn lao động. Tại thời điểm này, đây được coi là dự án lớn nhất của tỉnh Bắc Giang và được kỳ vọng là một trong những “cú hích” quan trọng đưa Bắc Giang trở thành một địa phương có sức hút đầu tư lớn nhất toàn quốc.

Theo các thông tin được cung cấp tại buổi ký kết này, JA Solar là một trong những công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực sản xuất và tiêu thụ pin năng lượng mặt trời. Tập đoàn này đã thành lập 8 nhà máy sản xuất trên toàn thế giới. Hiện nay, các sản phẩm của Tập đoàn đã có mặt trên nhiều quốc gia ở châu Âu, châu Mỹ và Nhật Bản. Doanh thu ước tính riêng trong năm 2015 của Tập đoàn này đã đạt xấp xỉ 2,15 tỷ USD.

Ông Jin Bao Fang, Chủ tịch Tập đoàn JA Solar có mặt tại buổi ký hợp đồng đã nhấn mạnh, đây là một trong những dự án lớn của Tập đoàn và tin tưởng chắc chắn dự án sẽ thành công. Vị Chủ tịch tập đoàn cũng khẳng định với lãnh đạo tỉnh Bắc Giang và SBG sẽ đầu tư và vận hành tốt nhà máy tại KCN Quang Châu để trở thành một tấm gương điển hình trong lĩnh vực sản xuất pin năng lượng mặt trời tại Bắc Giang.

SGB và JA Solar ký kết nguyên tắc thuê đất: Ảnh: BGP

Rầm rộ khởi công dù chưa được cấp giấy chứng nhận đầu tư

Ngày 27/11/2016, JA Solar rầm rộ tổ chức Lễ khởi công dự án nhà máy JA Solar Việt Nam sản xuất tấm silic công suất 1.5 GW/năm và lắp ráp tấm pin năng lượng mặt trời công suất 1.5 GW/năm trên diện tích hơn 20 ha. Theo dự án này, Tập đoàn JA Solar sẽ bỏ ra số vốn 280 triệu USD để triển khai thực hiện trong 3 năm. Khi dự án hoàn thành dự kiến sẽ tạo việc làm cho hơn 2 nghìn lao động.

Phát biểu tại buổi khởi công, ông Nguyễn Văn Linh, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đề nghị chủ đầu tư cần sử dụng các công nghệ tiên tiến của thế giới, thực hiện tốt các quy định về xây dựng, bảo vệ môi trường. Ông Linh cũng đề nghị SBG phối hợp, tạo điều kiện cho nhà đầu tư triển khai dự án về hạ tầng, mở rộng công suất cấp nước, xử lý nước thải, chất thải, bảo đảm các điều kiện an toàn về cung ứng điện năng… cho nhà đầu tư.

Tuy nhiên, mãi đến ngày 31/12/2016, tức là hơn một tháng sau ngày khởi công, dự án này mới chính thức được Phòng đăng ký kinh doanh (Sở Kế hoạch và đầu tư Bắc Giang) cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.  Theo giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh này, Công ty TNHH JA Solar Việt Nam do ông Zang Wenchao, quốc tịch Trung Quốc làm tổng giám đốc. Tổng vốn điều lệ của Công ty là 56 triệu USD.

Đặc biệt hơn, ngay sau khi động thổ, JA Solar triển khai thần tốc việc xây dựng cơ sở hạ tầng dù chưa được Ban quản lý các KCN Bắc Giang cấp giấy phép xây dựng. Theo ông Vũ Anh Quyền, Trưởng Ban quản lý các KCN tỉnh Bắc Giang thì trong khoảng thời gian này, nhà đầu tư đã xin phép tiến hành công tác chuẩn bị xây dựng và được sự đồng ý của Ban quản lý các KCN tỉnh Bắc Giang. Ngay lập tức, đơn vị này đã triển khai tập kết vật liệu và xây dựng nhiều hạng mục nhỏ. Đến 21/2, dự án này mới được ông Trần Vũ Thông, Phó Ban quản lý các KCN tỉnh Bắc Giang chính thức cấp giấy phép xây dựng.

Dự án JA Solar được xây dựng thần tốc dù chưa được phê duyệt ĐTM Ảnh: Nguyễn Trường

Tuy nhiên, điều trớ trêu là tại thời điểm Ban quản lý các KCN Bắc Giang ký giấy phép xây dựng thì JA Solar lại chưa được Bộ Tài nguyên và môi trường phê duyệt phương án đánh giá ĐTM. Liên quan đến việc cho phép đơn vị triển khai xây dựng khi chưa được Bộ tài nguyên môi trường phê duyệt ĐTM, ông Quyền cũng cho rằng, Công ty TNHH JA Solar đã tiến hành lập báo cáo ĐTM trình Bộ Tài nguyên và Môi trường, đã có phiếu hẹn thời hạn trả hồ sơ vào ngày 4/5. Nhưng để bảo đảm tiến độ thực hiện dự án đầu tư theo cam kết, Công ty JA Solar đã xin phép Ban quản lý KCN Bắc Giang. Nhận thấy đơn vị này đã có báo cáo ĐTM sơ bộ, có cam kết và phiếu hẹn nên Ban đã đồng ý cấp phép xây dựng cho đơn vị này. Đến ngày 10/3, theo báo cáo của Ban quản lý các KCN tỉnh Bắc Giang, Công ty TNHH JA Solar Việt Nam đã triển khai một số hạng mục công trình tường rào bảo vệ, khung nhà xưởng, nhà máy xử lý nước thải. 

“Chúng tôi đã cân nhắc kỹ là nếu có một tỷ lệ nhỏ gây hại cho môi trường chúng tôi cũng không đồng ý. Tuy nhiên, việc cấp giấy phép xây dựng khi chưa được phê duyệt ĐTM là chưa đúng với các quy định pháp luật”, ông Quyền nói.