Bỏ quên 500 tấn vàng!

Nhu cầu vốn cho phát triển kinh tế những năm tới rất lớn trong khi lượng vàng trong dân ước tính còn khoảng 500 tấn lại đang “bỏ két sắt, nằm gầm giường”.

Chuyên gia tài chính, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng đã đến lúc cần quan tâm việc huy động vàng trong dân khi nền kinh tế rất cần vốn như hiện nay.

Trước đó, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) đã gửi hàng loạt kiến nghị lên thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), trong đó đề xuất nghiên cứu giải pháp huy động vàng trong dân và thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia.

Gần 20 tỉ USD bị lãng phí

Theo ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch VGTA, nhiều năm qua, nước ta chủ yếu nhập khẩu vàng, còn xuất khẩu không đáng kể nên lượng vàng trong dân còn rất lớn, ước tính khoảng 500 tấn. Dù Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo NHNN thực hiện các giải pháp huy động nguồn lực vàng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhưng đến nay, chưa có giải pháp nào được triển khai.

Dự kiến, đến tháng 7-2017, theo Bộ Tài chính, Việt Nam có thể không còn được vay vốn ODA mà phải chuyển sang sử dụng nguồn vay ưu đãi và tiến tới vay theo thị trường với lãi suất cao.

“Nhu cầu vốn cho kinh tế - xã hội của Việt Nam trong những năm tới là rất lớn nên việc nghiên cứu giải pháp huy động có hiệu quả nguồn lực vàng trong dân cho phát triển là rất cấp bách. Đề nghị Bộ Tài chính và NHNN thành lập tổ công tác nghiên cứu xây dựng đề án huy động vàng trong dân” - ông Long đề xuất.

Từ giữa năm 2011, khi các NH thương mại ngừng huy động và cho vay vàng theo yêu cầu của NHNN đến nay, phần lớn người dân giữ vàng tại nhà. Các hiệp hội, doanh nghiệp và cả Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đã nhiều lần đề xuất nghiên cứu huy động lượng vàng trong dân phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Tính theo giá ngày 16-5 là 34,2 triệu đồng/lượng, 500 tấn vàng đang nằm trong dân tương đương khoảng 19,8 tỉ USD.

Nếu huy động được nguồn vàng trong dân sẽ góp phần giải quyết đáng kể nhu cầu vốn của nền kinh tế Ảnh: Tấn Thạnh

Ông Trần Thanh Hải, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Kinh doanh và Đầu tư vàng Việt Nam, cho biết theo các tổ chức tài chính như Hội đồng vàng thế giới, nhu cầu tiêu thụ vàng mỗi năm của Việt Nam khoảng vài chục tấn, trong khi xuất khẩu vàng chủ yếu là nữ trang hoặc theo đường biên mậu là không đáng kể. Tính ra, lượng vàng trong dân lên tới vài trăm tấn là rất lớn nhưng đến giờ vẫn chưa được huy động dù Chính phủ từng yêu cầu tìm giải pháp cho vấn đề này.

Vậy huy động vàng trong dân có khả thi không? Theo ông Hải, trong Nghị định 24 của Chính phủ năm 2012 về quản lý thị trường vàng có đề cập việc nghiên cứu huy động kim loại quý này. NHNN và các NH thương mại cũng từng có kinh nghiệm huy động vàng qua các sàn giao dịch vàng trong giai đoạn 2007-2010.

“Việt Nam đang phải huy động vốn từ nước ngoài thông qua phát hành trái phiếu quốc tế với lãi suất khá cao. Nay, nếu huy động vàng trong dân thành công, nhà nước có thể đem số vàng này thế chấp, vay có tài sản bảo đảm sẽ huy động được trái phiếu quốc tế với lãi suất thấp hơn” - ông Hải lập luận.

Chuyên gia tài chính, TS Nguyễn Trí Hiếu cũng nhìn nhận một trong những lý do NHNN chưa muốn huy động vàng là để chống vàng hóa nền kinh tế. Sau khi có Nghị định 24, NHNN là đơn vị duy nhất nhập khẩu vàng rồi sản xuất vàng miếng SJC đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Biện pháp này đã thành công và giúp ổn định thị trường vàng. Trong giai đoạn mới, nền kinh tế đang rất cần vốn, cần ngoại tệ trong bối cảnh dự trữ ngoại hối còn mỏng, huy động vàng là giải pháp cần được tính tới.

Khơi thông bằng cách nào?

Theo VGTA, để huy động vàng hiệu quả, NHNN cần nghiên cứu để sớm thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia. Tổ nghiên cứu đề án huy động vàng trong dân và thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia bao gồm cả cán bộ quản lý nhà nước, các chuyên gia kinh tế am hiểu và có kinh nghiệm về lĩnh vực đầu tư, kinh doanh vàng, kể cả mời nước ngoài.

“Thông qua Sở Giao dịch vàng quốc gia, nhà nước có thể phát hành chứng chỉ vàng hoặc trái phiếu vàng để huy động nguồn lực này trong dân. Sở giao dịch còn góp phần giảm bớt nhu cầu giao dịch vàng vật chất, giảm đáng kể lượng ngoại tệ để nhập khẩu vàng và loại bỏ những loại hình giao dịch vàng bất hợp pháp như sàn vàng chui… Đặc biệt, các doanh nghiệp có thể mua vàng nguyên liệu thông qua sở giao dịch để sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ thay vì nhập khẩu, góp phần tiết kiệm ngoại tệ cho đất nước” - ông Long kiến nghị.

Theo nhiều chuyên gia tài chính, ở các nước, sàn giao dịch vàng là phổ biến nên người dân không cất giữ nhiều vàng vật chất ở nhà như nước ta. TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng các NH thương mại sẽ không tiếp tục huy động - cho vay vàng theo cách như trước đây nhưng có thể huy động thông qua phát hành chứng chỉ vàng.

Các chứng chỉ vàng này sẽ được phát hành dưới danh nghĩa là NHNN thông qua một số NH thương mại. Song song đó, một sàn giao dịch vàng quốc gia được thành lập để người dân có thể trao đổi, mua bán hoặc cầm cố các chứng chỉ này.

Ông Trần Thanh Hải đề xuất: “Các tổ chức, cá nhân có nhu cầu sẽ đến NH thương mại gửi vàng và nhận chứng chỉ vàng. Các chứng chỉ vàng này ghi rõ số CMND của người gửi, nằm trong tài khoản của họ. Khi có nhu cầu, người gửi có thể bán chứng chỉ vàng trên Sở Giao dịch vàng quốc gia. Một số doanh nghiệp ngoại, quỹ đầu tư nước ngoài cũng có thể tham gia trên sở giao dịch này như một “món ăn” khác thay vì chỉ có thị trường chứng khoán”.