Giải mã tình yêu của Khánh Ly và Trịnh Công Sơn

"Tôi đã chết nửa cuộc đời theo anh Sơn" là câu nói của giọng ca "Diễm xưa" khiến khán giả yêu nhạc Trịnh nhớ mãi mỗi khi nhắc đến cặp đôi này.

Nếu tính từ lúc Khánh Ly tái ngộ với Trịnh Công Sơn ở Sài Gòn sau cuộc gặp định mệnh ở hộp đêm Tulipe Rouge Đà Lạt, khoảng cách thời gian đó là 3 năm. Còn tính từ đêm Khánh Ly hát trên sân cỏ quán Văn trên bãi đất trống phía sau lưng của trường Đại học Văn khoa Sài Gòn cho tới khi quán Văn đóng cửa làm hai người phải chia tay nhau, sự gắn bó giữa Khánh Ly và nhạc sĩ họ Trịnh là 10 năm.

Người sinh ra để hát nhạc Trịnh

Thời gian 3 năm đầu là mối tình sơ ngộ, 10 năm sau là mối lương duyên văn nghệ. Nếu như Trịnh Công Sơn là một nhạc sĩ tài hoa đã sáng tác ca khúc bằng thơ, hình ảnh, và màu sắc, thì Khánh Ly chính là người sinh ra để hát nhạc Trịnh, để đưa những ca khúc này bay lên cao.

Không ai có thể phủ nhận hai người là một "cặp đôi hoàn hảo" mà tạo hóa đã ban tặng cho nhân gian để làm đẹp cuộc sống bằng thứ âm nhạc mang nặng nỗi niềm mà người ta cần nó để yêu thương nhau hơn, dù nghe Khánh Ly hát tình ca hay ca khúc phản chiến của họ Trịnh, đôi lúc người ta chỉ muốn khóc.

Trong 10 năm sát cánh bên nhau, Khánh Ly từng nói hát chẳng có thù lao, đôi khi phải nhịn đói, nhịn khát mà hát, nếu không có một niềm đam mê và một tình yêu lớn lao chắc chị không trụ vững bên cạnh Trịnh Công Sơn tới ngần ấy năm cực kỳ gian khó. Nhiều người đã thắc mắc có phải Trịnh Công Sơn đã yêu Khánh Ly và ngược lại, hai người đương nhiên là một đôi bạn diễn trên sân khấu cũng như trong tình yêu trải qua mọi buồn vui, sướng khổ của cuộc đời?

Về phía Trịnh Công Sơn, anh đã mất, nhưng ngay lúc còn sống, trải qua bao biến cố, thăng trầm của lịch sử, biến chuyển của xã hội và buồn vui thuộc về số phận không ai nghe anh nói về Khánh Ly với danh phận một người yêu của Trịnh Công Sơn đúng nghĩa theo tình yêu nam, nữ. Trịnh Công Sơn đã yêu thương Khánh Ly bằng một tình yêu lớn hơn tình yêu trai gái, đó là tình yêu đối với một người bạn, một cô em gái.

Họ là một đôi bạn khác phái gắn bó với nhau 10 năm giữa đời, trải qua bao gian truân, nhọc nhằn, vui buồn, đau khổ, hạnh phúc, chất ngất kỷ niệm. Và vì quá hiểu nhau, yêu thương nhau nên không thể trở thành… hai người yêu nhau.

Danh ca Khánh Ly và nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

Sau giải phóng vài năm, khi tôi còn công tác ở quận 4, có mời Trịnh Công Sơn qua Nhà văn hóa quận 4 nói chuyện và hát. Thỉnh thoảng những tối thứ bảy cuối tuần Trịnh Công Sơn, Ngụy Ngữ, Nguyễn Trọng Khôi và tôi hú nhau tụ tập lại nhà anh Nguyễn Quang Sáng lúc đó còn ở góc Ngô Thời Nhiệm - Nam Kỳ Khởi Nghĩa ngồi dưới tán mận trong sân nhà anh Sáng uống rượu nói chuyện khào. Tưng tưng lên, Nguyễn Trọng Khôi ôm đàn hát Chiếc lá thu phai của Trịnh Công Sơn.

Anh chàng họa sĩ đàn hát tài tử này có chất giọng trầm, ấm từa tựa như Sĩ Phú hát Chiếc lá thu phai thật buồn và được Trịnh Công Sơn khen hay. Khôi bèn cười hì hà và khiêm tốn: "Tôi hát làm sao bằng Khánh Ly, bóng hồng trong tim anh". Trịnh Công Sơn liền đính chính ngay: "Tầm bậy, moa chỉ xem Lệ Mai như em gái, như một người… bạn trai, ai nói sao mặc kệ".

Còn Khánh Ly, khi chị kể lại những kỷ niệm của thập niên 60 cơ cực nhưng ngập tràn hạnh phúc ấy khẳng định giữa chị và Trịnh Công Sơn thương nhau vô cùng, trên cả tình yêu trai gái. Khánh Ly thú nhận chị đã rất can đảm, vì chỉ mới 20 tuổi mà dám bỏ nhà ở Đà Lạt về Sài Gòn đi hát với "anh Sơn", hát 10 năm mà không có đồng xu cắc bạc nào, phải chịu đói, chịu khát, không cần biết đến ngày mai, không cần biết đến ai cả mà vẫn thấy cực kỳ hạnh phúc, cảm thấy mình sống khi được hát.

Và quả thật hai người đã đi bên nhau suốt cuộc hành trình 10 năm, một chặng đường dài với hình ảnh của một “cặp đôi” văn nghệ, vượt ra ngoài mọi định kiến, phá vỡ quan niệm xưa cũ của dư luận và hồn nhiên sống, hồn nhiên ôm đàn hát giữa đời. Khánh Ly đã thú nhận chị xem Trịnh Công Sơn như một người anh, một người thầy và không hiếm khi trước mặt bạn bè, Trịnh Công Sơn vẫn ngang nhiên la rầy Khánh Ly như một đứa em nhỏ, chị không buồn mà còn cảm thấy rất vui và hạnh phúc.

Hơn 17 năm xa cách mới gặp lại bên trời Tây

Hơn 17 năm, tính từ ngày chia tay, Khánh Ly mới có dịp gặp lại Trịnh Công Sơn ở Canada. Khánh Ly kể: "Chúng tôi đã ôm choàng lấy nhau, lúc này tôi mới cảm nhận chúng tôi thật sự có nhau, phải trong giấc mơ 17 năm. Hình như chúng tôi có cách nói mà chỉ hai chúng tôi mới hiểu, một cách nói ở bốn con mắt im lặng. Tất cả những điều cần nói, chính là những điều không bao giờ nói được bằng lời".

Và Khánh Ly - Trịnh Công Sơn một "cặp đôi" ca hát ngày nào ở tuổi thanh xuân hừng hực lửa sống và niềm đam mê, khát vọng cháy bỏng một thời tuổi trẻ, giờ đã ở ngưỡng cửa "tri thiên mệnh" lại sóng đôi bước dạo trên đường phố mùa đông không phải ở Sài Gòn mà ở tận phía trời Tây.

Khánh Ly chia sẻ thật lòng về cuộc gặp Trịnh Công Sơn năm ấy: "Bao nhiêu ngày tháng đi qua giữa chúng tôi. Anh vẫn không thay đổi nhiều, tôi cũng thế. Cả hai không thắc mắc về đời sống của nhau bởi 30 năm trước không hỏi thì 30 năm sau cũng không hỏi. Tôi quý những giây phút ở bên anh và tôi nghĩ, anh sẽ nói với tôi điều cần nói, nếu có".

Có lẽ Trịnh Công Sơn đã không nói với Khánh Ly điều mà anh cần nói vì nó đã trở nên quá vô nghĩa và cũng vì giữa hai người quá hiểu nhau đến không thể nói điều gì khi trước ở Sài Gòn cũng như bây giờ ở trời Tây.

Điều này cũng lý giải vì sao một con người tài hoa, đa cảm, tinh nhạy với mọi lẽ vô thường như Trịnh Công Sơn mà trong kho tàng âm nhạc đồ sộ của anh những hơn 600 ca khúc, chỉ nói riêng về tình ca luôn thấp thoáng bóng những người con gái như Ướt mi, Thương một người, Diễm xưa, Chiều một mình qua phố, Tình xa, Tình nhớ, Tình sầu, Như cánh vạc bay, Ru em từng ngón xuân nồng đã không có bóng dáng của một Khánh Ly, một Lệ Mai thậm chí một "Mai đen" tên thân mật của Khánh Ly mà Trịnh Công Sơn vẫn thường gọi.

Chính Khánh Ly đã nhận biết điều này và chị không thắc mắc vì đó là chuyện bình thường. "Ở đời, chỉ cần một tấm lòng", Trịnh Công Sơn đã thường nói câu này và Khánh Ly đối với Trịnh Công Sơn hay ngược lại, chỉ cần "một tấm lòng" nghĩ về nhau là quá đủ.

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã mất vào ngày 1/4/2001. Giữa bao nhiêu bạn bè thân, sơ đến phúng viếng, đưa tiễn người nhạc sĩ tài hoa về cõi thiên thu không có mặt của Khánh Ly. Chị không về được, nhưng xuất phát từ một tấm lòng, Khánh Ly đã thốt lên: "Tôi đã chết nửa cuộc đời theo anh Sơn". Thiết nghĩ một câu nói ấy đã quá đủ.